Historia Szkoły

 

Zarys dziejów zawodowego szkolnictwa radomskiego

 

 1825 r. powstaje w Radomiu szkoła „niedzielno-rzemieślnicza” dla terminatorów i jako jedna z pierwszych szkół tego rodzaju w Królestwie stała się chlubą Radomia. Szkoła ta istniała do 1914 r. i wychowała liczne pokolenia rzemieślników radomskich. W pierwszych latach jej istnienia wykładali tu profesorowie kolegium pijarskiego, co w rezultacie pozwoliło na osiągnięcie wysokiego poziomu nauczania zgodnie z programem nakreślonym przez Stanisława Staszica. Szkoła niedzielno-rzemieślnicza oprócz przedmiotów ogólnokształcących dawała wiadomości związane z zawodem: uczono w niej geometrii, mechaniki i rysunku technicznego. W tamtym czasie ukończenie szkoły niedzielno-rzemieślniczej było obowiązkowe dla wyzwalających się uczniów na czeladników, co podnosiło rangę rzemiosła w Radomiu.

         Opiekunem szkoły bywał zawsze prezydent miasta, a utrzymywała się ona z dochodów z tzw. Skrzynek rzemieślniczych /opłaty cechowe/, ze składek towarzystwa szkolnego i zasiłku kasy miejskiej.

         Na przełomie XIX i XX wieku rozwój gospodarczy Radomia przyczynił się do napływu dużej ilości ludności wiejskiej. Był to element niewykwalifikowany a poszukujący pracy. Wynikła potrzeba intensywnego szkolenia zawodowego rzemieślników dla potrzeb rozwijającego się rzemiosła i fabryk radomskich.

 

Powstanie i dzieje Szkoły Rzemieślniczej 1904 - 1939

 

 1902 r. za sprawą zasłużonego dla spraw kultury i szkolnictwa prezydenta miasta Radomia Konstantego Zaremby powstaje szkoła rzemieślnicza, która ma za zadanie systematyczne kształcenie zawodowe pracowników z uzupełnianiem go wiadomościami ogólnokształcącymi.

         Szkoła ta rozpoczęła swą działalność w 1904 r. i mieściła się początkowo przy ulicy Dzierzkowskiej w domu Foerstera. Projekt zbudowania budynku szkoły został wysunięty przez Cech Rzemieślniczy w Radomiu oraz mieszkańców miasta.

         Wystąpili oni z prośbą do Ministerstwa Oświaty o zezwolenie na budowę pomieszczenia dla Miejskiej Szkoły Rzemiosł. Prośba została przyjęta i załatwiona pozytywnie.

         W dniu14 października 1904 r. Ministerstwo Oświaty i Ministerstwo Spraw Wewnętrznych przekazało dokument dotyczący założenia Szkoły Rzemieślniczej na ręce gubernatora radomskiego.

          Jest w nim mowa o zezwoleniu Ministerstwa Oświaty na powołanie specjalnej komisji, która zajęłaby się budową Radomskiej Szkoły Rzemiosł.

Komisja otrzymała wszelkie pełnomocnictwa dotyczące pracy przy budowie szkoły. W skład komisji pod przewodnictwem gubernatora radomskiego weszli:

v             dyrektor żeńskiego gimnazjum radomskiego – Cisar,

v             inspektor szkół rzemieślniczych -  Tałtygin,

v             nauczyciel Radomskiej Szkoły Rzemiosł – Kuźmin,

v             prezydent miasta Radomia – Zaremba oraz nadrzędne władze miejskie : Wikirgagagen, dr Płużanski, pomocnik inzyniera naczelnego guberni – Załucki i architekt Lamparski.

 

Fundusz przeznaczony na budowę szkoły, który komisja otrzymała wynosił 70 250 rubli w tym:

v             60 000 rubli – wynosiła pożyczka udzielona przez państwo na potrzeby mieszkańców miasta,

v             8 250 rubli – przeznaczone ze skarbu państwa,

v             2 000 rubli – ofiarował cech rzemiosł

Suma ta była niewystarczająca, wobec czego komisja zwróciła się z prośbą do społeczeństwa, aby w miarę możliwości ofiarowało dalsze kwoty na budowę szkoły.

Ogłoszenia w sprawie datków ukazały się nie tylko w gazetach ale również w Nr 326 Dziennika Warszawskiego oraz w dwóch następnych numerach tego czasopisma.

Ofiarodawcy mogli lokować swoje fundusze przy budowie szkoły na zasadzie depozytu.

Dla wszystkich zainteresowanych sprawą budowy szkoły był udostępniony plan gmachu oraz projekt jego budowy, z którym można się było zapoznać w kancelarii Radomskiej Szkoły Rzemieślniczej.

Chętnych do lokowania swego kapitału w budowę powstającej szkoły było kilkunastu między innymi Karol Potworowski, Ludwik Tabaczyński z Warszawy.

Do budowy tej szkoły została zaangażowana Firma budowlana Kosińskiego, która zobowiązała się zakończyć budowę w dniu 1 listopada 1906 r.

W dniu 8 stycznia 1905 r. Został podpisany kontrakt z firmą Kosińskiego. Budowę realizował majster budowlany Stanisław Dzikowski, a prace stolarskie wykonali majstrowie Malinowski i Piotrowski.

Na początku 1905 r. Prace przy budowie szkoły ruszyły w pełni. Oprócz gmachu szkolnego powstały również przy szkole warsztaty oraz mieszkania dla: dyrektora i woźnych. Na budowę użyto czerwonej cegły wypalanej maszynowo. Celem ochrony budynku przed wilgocią założono specjalną izolację między ścianami zewnętrznymi a ścianami kamiennymi wewnętrznymi. Ogrzewanie całego budynku zaprojektował inżynier warszawski Arkuszewski, było to centralne ogrzewanie wodne. Zaprojektowano również wentylację sal lekcyjnych. Prace nad centralnym ogrzewaniem i wentylacją rozpoczęto w kwietniu 1905 r.

Dokument pochodzący z 8 marca 1906 r. Informuje, że komisja stwierdziła szybkie tempo prac przy budowie szkoły, które statecznie miały być zakończone w dniu 1 sierpnia 1906 r.

W dniu 4 sierpnia 1906 r. Komisja budowy szkoły pod przewodnictwem Tołtygina wraz z członkami władz miejskich sprawdziła oddane do użytku ogrzewanie cieplne i wentylację.

W dniu 1 września 1906 r. Prace przy budowie Miejskiej Szkoły Rzemiosł zostały w pełni ukończone, nowy gmach został oddany do użytku.

W Radomskiej Szkole Rzemiosł wykładano następujące przedmioty: religia (prawosławna i katolicka), język rosyjski, technologia, fizyka, j. polski, matematyka. Do szkoły uczęszczali uczniowie pochodzenia polskiego i rosyjskiego. Językiem wykładowym był rosyjski, dlatego rodzice uczniów Polaków wystąpili w 1906 r. Z prośbą, aby takie przedmioty jak: matematyka, technologia drewna i metali były wykładane w języku polskim. Prośba rodziców została uwzględniona. Każda klasa została podzielona na dwie grupy – uczniowie pochodzenia polskiego mieli prowadzone zajęcia i wykłady w języku polskim, a uczniowie pochodzenia rosyjskiego w języku rosyjskim.

W 1909 r. Do budynku szkolnego wprowadzono Niedzielną Szkołę Zawodową (dla terminatorów warsztatów prywatnych). Kierownikiem tej szkoły był p. Kołowroda.

Na zlecenie Oddziału Szkół Zawodowych przy Ministerstwie Oświaty od 31 maja 1909 r. Zmieniono formę świadectwa dojrzałości ze względu na to, że uczniom kończącym szkołę rzemieślniczą przysługiwały tytuły „mistrzów” lub „podmistrzów”, które miały być uwzględnione na świadectwie. Nauczyciele Szkoły Rzemiosł starali się uzyskać wysoki poziom nauczania. W dniu 7 września 1909 r. Zorganizowano wycieczkę dla nauczycieli i uczniów klasy 3 – ej do Częstochowy na wystawę osiągnięć w gospodarce. Dokument Nr 495 z 12 października 1911 r. Informuje, że Rada Pedagogiczna omawiała sprawę wycieczki uczniów do Moskwy w celach naukowych.

         Po wybuchu I wojny światowej zajęcia w Szkole Rzemiosł zostały przerwane. 6 września 1914 r. W budynku szkolnym zatrzymały się wojska niemieckie. Budynek został zdemolowany, a zniszczenia okazały się tak duże, że inspektor Siodorow zaprosił specjalną komisję do stwierdzenia strat. Zniszczeniu uległy pomoce naukowe, sprzęty, dokumenty, książki i katalogii.

Jesienią 1918r. Zarząd Miejski w Radomiu postanowił wznowić działanie Szkoły Rzemiosł. Zorganizowanie szkoły oraz stanowiska dyrektora szkoły powierzono inż. Michałowi Korolcowi. Administracja szkoły podlegała Zarządowi Miejskiemu, a gmach szkolnej stał się własnością państwa.

         W 1932 r. Pracownicy etatowi szkoły zostali zaangażowani przez Zarząd Miejski na nowych warunkach, z których nie byli zadowoleni. Wszyscy zaskarżyli Zarząd Miejski do sądu o odszkodowanie. W związku z reorganzacją administracji gmach  szkoły został przekazany Ministerstwu Spraw Wojskowych. Po dwóch latach rozpraw Sąd Najwyższy w Warszawie orzekł, że gmach szkolnych należy do Państwa, a nie do Zarządu Miejskiego. W tym też roku zawiązano Towarzystwo Popierania Szkoły Rzemieślniczo – Przemysłowej im. J. Kilińskiego. Członkowie Towarzystwa rekrutowali się z przedstawicieli przemysłu i rzemiosła.

W okresie od początku 1939 r. Do lipca 1939 r. Nastąpiła reorganizacja szkolnictwa zawodowego. Szkoła Rzemiosł została przemianowana na Prywatne Męskie 3 – letnie Gimnazjum Mechaniczne im. J. Kilińskiego  Towarzystwa Popierania Szkół Rzemieślniczo – Przemysłowych.  

 

Lata okupacji 1939 – 1945

        

o wkroczeniu Niemców do Radomia w dniu 8 września 1939 nie wolno było wznowić nauki w Miejskiej Szkole Rzemiosł. Jedynie w grudniu 1939 r. Zezwolono na uruchomienie Warsztatów Szkolnych, a nauczyciele mieli sami utrzymać się z produkcji. Gmach szkolny został we wrześniu 1939 r. Zajęty przez Niemców na kwatery, a zwolniony został w kwietniu 1940 r. W tym czasie władze okupacyjne zezwoliły na otwarcie szkoły jako Trzyletniej Szkoły Rzemieślniczej Przemysłu Metalowego. W lutym 1941 r. Niemcy przeprowadzili na terenie szkoły obławę w celu wywiezienia starszych uczniów do Niemiec na tzw. „roboty przymusowe”. Większości uczniów udało się uciec, lecz kilku uczniów wywieziono.

W sierpniu 1941 r. Zostali aresztowani przez gestapo i wywiezieni do Oświęcimia, skąd już nie powrócili: dyrektor inż. Stanisław Drewski, nauczyciele: Aleksander Kołbuch, Mieczysław Strzemienny, Józef Tarapata, Czesław Dankowski i ksiądz Stefan Grelewski. Funkcję dyrektora szkoły po aresztowaniu personelu pełnił Wacław Pawłowski.

Zarządzeniem generalnego gubernatora z 29 kwietnia 1941 r. Szkoła otrzymała nazwę Obowiązkowa Szkoła Zawodowa. Młodzież ucząca się zawodu w wieku 14-18 lat objęta została przymusem uczęszczania do szkoły.

 

Lata 1945 – 1960

 

o wyzwoleniu szkoła wznowiła swą działalność w dniu 20 stycznia 1945 r. Jako Publiczna Dokształcająca Szkoła Zawodowa. Podstawą prawną działalności szkoły była ustawa z dnia 29 marca 1937 r. Zmieniona dekretem z dnia 3 lutego 1947 r. I podlegała personalnie i dydaktycznie władzom szkolnym. Świadczenia rzeczowe obciążały ówczesne Zarządy Miejskie, później Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w radomiu. Od 1 stycznia 1945 r. Szkoła przeszła całkowicie pod zarząd państwowy na zasadzie uchwały Prezydium Rządu z dnia 23 grudnia 1950 r. W sprawie upaństwowienia publicznych szkół średnich zawodowych.

Rok szkolny 1945/46 był pierwszym powojennym rokiem normalnej pracy Publicznej Dokształcającej Szkoły Zawodowej z uroczystym rozpoczęciem i Radą Pedagogiczną. Szkoła mieściła się w lokalu przy ul. 1 Maja 60. Młodzież rozpoczęła naukę w klasach o takich specjalnościach jak: krawiectwo, fryzjerstwo, obuwnictwo, stolarstwo, klasy elektryczne, metalowe i inne.

28 września 1945 r. Został przedstawiony wniosek przez dyrektora szkoły Jana Patera dotyczący ufundowania sztandaru dlaszkoły. Pracę nad projektem sztandaru i przygotowaniem uroczystości rozpoczęto w lutym 1946 r. Do pracy włączyła się Rada Opiekuńcza, młodzież zbierała fundusze na ten cel poprzez organizowanie dochodowych imprez.

Sztandar wg projektu Jana Patera wykonały SS Szarytki i uroczystość poświęcenia i przekazania młodzieży szkolnej nastąpiła 28 kwietnia 1946 r.. W  październiku 1945 r. Powołano do życia szkolną orkiestrę dętą, która była utrzymywana z funduszy Rady Opiekuńczej.

28 stycznia 1946 r. Na mocy zarządzenia Ministerstwa Oświaty szkoła otrzymała nazwę: Publiczna Średnia Szkoła Zawodowa, ta zmiana łączyła się z: podniesieniem liczby godzin tygodniowych zajęć i uzyskaniem uprawnień szkół średnich.

W okresie wakacyjnym szkoła prowadziła różne kursy dokształcające dla młodych rzemieślników, przygotowujące do egzaminów czeladniczych i mistrzowskich.

Od września 1952 r. Zmieniono nazwę szkoły i brzmiała ona: Zasadnicza Szkoła Metalowo – Elektryczna. Dyrektorem szkoły był Jan Pater, a zastępcą Teofil Szopa.

 

Warsztaty szkolne mieściły się w dwu miejscach: warsztaty mechaniczne przy ul. Marchlewskiego 12 i warsztaty elektryczne przy ul. 1 Maja 60.

W  szkole działy następujące organizacje ZMP, Samorząd Szkolny, TPPR, Szkolne Koło Obrońców Pokoju, Szkolny Komitet Odbudowy Warszawy, PCK.

Opiekę nad szkołą sprawowały Warsztaty Naprawcze Wagonów, a od stycznia 1953 r. Zakłady Metalowe.

 

Ewolucja powojennej nazwy szkoły

 

 

nauczycielki rok szkolny1975/1976